صحبت با آقای حاج طاهر تبریزی
روز جمعه ۵۴/۴/۲۷ در تهران بدیدار آقای حاج طاهر تبریزی خوشنویس و استاد نسخ نائل گردیدم وی در پاسخ سؤالات چنین بیان داشت:
- خوشنویسی در خطوط اسلامی هست در خطوط دیگر نیست و حُسن خط و فنّ خوشنویسی عطیّه‌ای الهی میباشد. من نزد استادی تعلیم نگرفتم با ذوق و علاقه خدادادی در این کار موفّق شده‌ام. محمّداسماعیل هم که در نسخ استاد بوده چنین بوده است و او نزد کسی تلمّذ ننموده بود. اوّل استاد در این خط میرزا احمد نی‌ریزی و بعد از او محمّدشفیع تبریزی و محمّداسماعیل و محمّدعلی و احمد شاملو بودند. بعد از آنان دیگر استاد زبردستی پیدا نشد1
- نکته‌ای که در خوشنویسی بنظر من قابل تذکّر است و آن طریقه و روش من بوده این است که هر کس که بخواهد پیشرفت کند باید قطعه‌خطّ استاد مسلّمی را بدست آورد و کاغذ نازکی روی کلمات و حروف آن قطعه‌خط بگذارد و قلمی به اندازهٔ درشتی و ریزی خط آن بتراشد و بسمله بگوید یعنی در ابتدای نوشتن از خدا توفیق و یاری بطلبد و اوّل کلمه‌ای را رونویسی کند، بعد از خودش همان کلمه را پهلوی آن بنویسد و مقایسه کند و ببیند چه اندازه تفاوت دارد و برای مرتبهٔ دوم چنین کند و باز تکرار نماید تا آن کلمه یا حرف را صحیح و مشابه سرمشق بنویسد. با اینگونه تمرین یک ماه طول نمیکشد که خطّش خوب و قابل میگردد.
- روی زانو و بر روی زیردستی که قطعه‌ای شمیز که خیلی سفت نباشد بهتر از روی میز است و پس از اینکه مسلّط شد روی میز هم میتواند بنویسد. بیشتر نگارش من با قلم نی بوده و گاهی هم با سر قلم فلزّی نوشته‌ام ولی دَم آنرا ابتدا روی سنگ میسائیدم و نوکِ طرف راست را نازک میساختم زیرا ریزی و نازکی ابتدای حروف و کلمات باید با آن نوشته شود مانند سر عین و قلم نی هم همینطور باید باشد یعنی نیش بالا نازک و نیش پائین کلفت شود2 و میدان قلم باندازهٔ قطر قلم و دَمِ قلم باید دُم‌کبوتری باشد. انحراف دم قلم لازمست ولی نه زیاد، بطور متوسّط خوب است و مقدار کجی آن به عادت و دست نویسنده بستگی دارد3.
- خدای تبارک و تعالی بمن توفیق داد بیست و پنج قرآن و صحیفه سجّادیه و کتب دیگر نوشتم و نهج‌البلاغه را در موقعی که قدرت دست و قلم زیاد بود نگاشته‌ام اکنون ۸۵ سال دارم و چشمم ضعیف شده است بدرگاه پروردگار عالم شاکرم که نعمت دلخواه و توفیقات بسیار نصیبم فرموده است و اینک آرزوئی جز آمرزش او ندارم.
- پسرم بنام احمد خوشنویس قطعات خطّم را جمع کرده و اکنون بمسافرت است وقتی بازگشت قطعه‌ای بیادگار بشما میدهم زیرا چشم من ضعیف است و نمیتوانم آنها را جدا کنم. مرکّبی که من از آن استفاده میکردم میتوانید به این نشانی مراجعه و تهیّه کنید: تبریز-بازار جمعه مسجد-حاج حسن مرکّب‌چی-مرکّب یاقوتی-سفارش خوشنویس.
نقل از کتاب «تعلیم خط» استاد فضائلی صص ۴۷۰-۴۶۹